De Octopus als metafoor voor de Rijnlandse Besturingsfilosofie

'Klein binnen Groot' heet de Rijnlandse Besturingsfilosofie. De Octopus is een wonderlijk goed passende metafoor in deze. Onderstaand een vijftal krachtige punten waarop deze metafoor kan worden gebaseerd zodat je het makkelijker kunt onthouden. De metafoor ontstond bij een meerdaagse heisessie met een Rijnlandse klant uit het bedrijfsleven met zowel filialen in Nederland als in andere Europese landen. Creativiteit doe je samen.

1. Decentralisatie en Zelforganisatie

Een octopus heeft een centraal brein, maar elk van zijn armen bevat ook een soort mini-brein. Dit stelt de armen in staat om onafhankelijk van elkaar te bewegen en beslissingen te nemen, zelfs als ze gescheiden zijn van het centrale brein. Dit weerspiegelt het Rijnlandse principe van decentralisatie en zelforganisatie/sturing, waar individuen en teams binnen een grotere organisatie ook op de vestigingen de autonomie hebben om zelfstandig beslissingen te nemen en te handelen.

2. Flexibiliteit en Adaptiviteit

Octopussen zijn extreem flexibel en kunnen zich aanpassen aan verschillende omgevingen en situaties. Deze flexibiliteit is vergelijkbaar met het Rijnlandse model, dat lokale organisaties aanmoedigt om wendbaar en adaptief te zijn in een snel veranderende wereld, waarbij ze zich kunnen aanpassen aan nieuwe uitdagingen en kansen. Zeker als je missie is: 'We zorgen ervoor dat het goed komt'.

3. Samenwerking en Synergie

Hoewel de armen van een octopus onafhankelijk kunnen werken, werken ze ook samen om complexe taken uit te voeren, zoals het openen van een schelp of het ontsnappen aan een roofdier. Dit weerspiegelt de Rijnlandse nadruk op samenwerking en synergie binnen en tussen teams, waarbij de kracht van het geheel groter is dan de som van de delen (1 + 1 = 3).

4. Diversiteit van Rollen en Functies

Elke arm van een octopus kan verschillende taken uitvoeren, afhankelijk van de behoefte. Dit komt overeen met het Rijnlandse idee dat individuen en teams verschillende rollen en functies kunnen aannemen binnen het grotere geheel, afhankelijk van de context en de specifieke eisen van de (lokale) situatie. Juist ook in de Corona-jaren werd regelmatig 'geoefend' met deze kwaliteit.

5. Integratie van Lokale en Centrale Controle

De combinatie van centrale en lokale controle in een octopus - met een centraal brein dat de algemene richting (missie/visie/strategieën) geeft en armen die lokale beslissingen nemen - past goed bij het Rijnlandse Besturingsconcept van 'Klein binnen Groot'. Dit concept stelt dat terwijl er een overkoepelende visie en strategie is, de uitvoering en specifieke beslissingen op lokaal niveau worden genomen. In het Duits conform de 'Auftragstaktik'. Het houdt in dat een officier vanuit het commandocentrum geen specifieke orders, maar een opdracht krijgt.

NB1: er zijn in principe drie besturingsfilosofieën: centraal, decentraal en 'klein binnen groot'.

NB2: de besturingsfilosofie goed en expliciet uitlijnen is essentieel om de organisatie duurzaam te veranderen: Cultuur volgt uiteindelijk de Structuur.

NB3: een goed hulpmiddel is eventueel 'het Rijnland Canvas' uit het boek 'Rijnlands Organiseren' (een boek uit 2021, inmiddels de 3e oplage).