Wat is Rijnlands organiseren?

Naast de verticale manier van organiseren (hiërarchisch, via de hark), is er ook een horizontale manier van organiseren (met een voor- en een achterkant). Er is een werkgemeenschap, een voorste linie en er zijn ondersteunende processen. Zie ook onze zes kennisdossiers. Agile en Lean zijn uitstekende hulpmiddelen binnen een verticale organisatie, binnen de horizontale organisatie krijg je het er gratis bij. De organisatie is primair procesmatig ingericht op basis van inzicht, misschien is er wel een verticale hark voor het overzicht, maar die is niet primair bedoeld om de mensen in de frontlinie aan te sturen, maar om te ondersteunen (holding space).

Je kunt ook zeggen: er is een leef- en een systeemwereld. En om de menselijke maat te garanderen hebben de tussenwerkers (de voorste linie) mandaat om dit voor elkaar te krijgen. Bij Rijnlands organiseren horen vier principes: Vakmanschap, Verbinding, Vertrouwen en Inspiratie (V3i). Rijnlands organiseren draait om mensen, organiseren .... dat is mensenwerk. Samen, met elkaar, geef je de Collectieve Ambitie woorden (bijvoorbeeld 'Wij zorgen ervoor dat het voor elkaar komt'. Dat is een belofte). In een Rijnlandse organisatie zijn mensen betrokken, nemen verantwoordelijkheid, nemen initiatief, durven af te wijken, zijn weerbaar en wendbaar. Mensen zijn gelukkiger (niet altijd blijer: ik heb wel meer op mijn bordje tegenwoordig), krijgen meer zelfvertrouwen, nemen meer initiatief en zijn minder vaak ziek. 

Een paar voorbeelden: van Voor naar Achter georganiseerd 

• Een serveerster (aan de voorkant) neemt de wensen van de klanten op en geeft aan de keuken (de achterkant) door wat er moet gebeuren. Rechts van dit artikel staat een link naar het bekende filmpje van Lebbis (het terrasje);

• Tijdens de coronacrisis (2020) was het volkomen duidelijk dat de IC-mensen als eerste aan zet waren (voorkant). De rest van de organisatie (achterkant) was ondergeschikt aan dat wat daar op die plek nodig was! Alle middelen en kennis dienden voor handen te zijn om het onbekende virus (Covid-19) het hoofd te bieden. De regels voor concurrentie werden zelfs door de ACM 'uitgezet'. De ziekenhuizen in Noord-Brabant moesten uiteraard hun kennis en materialen kunnen delen met die van Friesland in het belang van het land (zie voetnoot);

• Een groothandel weet precies wat er op een bouwlocatie nodig is (voorkant) en dat zijn in diezelfde week diverse spullen van meerdere toeleveranciers. Zij richt een crossdock in op het eigen terrein (achterkant) zodat van meerdere organisaties de spullen met slecht één vrachtwagen naar de desbetreffende klant kan worden gereden. Het belang van de klant staat voorop en niet de eigen efficiëntie van de afzonderlijke bedrijven.

Ook de Amerikaan Gary Hamel heeft het Rijnlands ontdekt, op zich ook niet zo vreemd. Het is immers gewoon gezond verstand. Hamel schreef in 2011 in Harvest Business Review het artikel 'First, let's fire all the managers'. Hij geeft in zijn artikel een aantal niet mis te verstane voorwaarden waaraan moet zijn voldaan wil de regie weer bij de vakmensen liggen:

• een gezamenlijk doel waaraan iedereen wil bijdragen, in plaats van moet bijdragen;

• niet afhankelijk zijn van een centrale leiding, maar steunen op eigen initiatief;

• de besturing en de uitvoering van de benodigde werkzaamheden liggen in dezelfde hand;

• overwegend horizontale samenwerking, inclusief de bijbehorende onderlinge afstemming en onderhandeling, in plaats van hiërarchische verticale aansturing;

• ieder lid van de organisatie levert een bijdrage aan het succes, toekijken of alleen kritiek uiten is niet acceptabel.

Tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis in ons land waren er speciale uitzendingen onder de naam #Frontberichten waar vakinhoudelijke mensen een vlog hadden gemaakt van die dag. Rechts naast dit artikel staat een link naar het programma Frontberichten, soms behoorlijk emotioneel: de plek waar de voorkant van een organisatie en de realiteit elkaar ontmoeten. De plek waar het echte werk gebeurt.

Voetnoot: De Autoriteit Consument en Markt (ACM) ging tijdens de coronacrisis soepel om met concurrentieregels voor bedrijven. De toezichthouder meldde dat concurrentieregels veel ruimte bieden ‘om in tijden als deze samen te werken om te voorkomen dat mensen en bedrijven de dupe worden. […] De gevolgen van het coronavirus zijn groot voor mensen en bedrijven. Dit is een uitzonderlijke tijd.’ (website ACM, 19 maart 2020)