Het is niet vanzelfsprekend, dat het goed komt

We kunnen er niet omheen: termen als sociale innovatie, digitale transformatie, opgavegericht werken, agile werken, van buiten naar binnen (of juist net andersom), mindgymmen, aanjagers, dwarsdenkers, omdenkers, anders organiseren, etc. Daaruit kunnen we opmaken dat er een hoop gaande is op dit gebied. Als we het aantal gepubliceerde artikelen, ‘sexy’ nieuwe functietitels op Linkedin en het aantal publicaties - zie hiernaast onder Inspiratie - mag geloven, kan worden vastgesteld dat we met z’n allen inmiddels goed bezig zijn. Hoe kan het dan zijn dat mijn ervaring mij anders doet geloven?

Eén ding is duidelijk: innovatie is en blijft hot. 'Organisaties' komen langzamerhand steeds meer tot inzicht dat de huidige manier van problemen oplossen/kansen benutten lang niet altijd het gewenste eindresultaat oplevert.

Mijn stelling is dat we bedachte oplossingen niet serieus tussentijds testen bij de burger/eindgebruiker en vervolgens met die feedback doorontwikkelen om tot een volwaardig product of dienst te komen. Een gemiddelde medewerker die ik spreek is succesvol als hij/zij ‘het deelproces volgt’ zonder eens echt goed naar het eindresultaat te kijken. Wellicht enigszins gechargeerd. Maar dat gegeven is niet raar of bijzonder, omdat de meeste medewerkers afgebakende functieprofielen hebben met deelprocessen en daarmee dus een beperkte manoeuvreer-ruimte en betrekkelijk weinig zicht hebben op het eindresultaat.

Kunnen we hiermee vaststellen dat de vaardigheid/discipline om te kunnen vernieuwen bij weinig organisaties in ‘het totale systeem’ is geïntegreerd? Dus de discipline dat we als organisatie eerst ‘verliefd worden op het probleem van de burger voordat we überhaupt kunnen beginnen na te denken over ‘onze eigen bedachte oplossing’ voor een denkbeeldig burger. Ik hoor vaak dat men wel weet wat de burger wil. 'Ik werk hier al 15 jaar’.

Spoiler 1: Een organisatie met medewerkers waarvan jarenlang is verwacht dat ze hun functie conform regels en vaste processen uitvoeren, zullen een weinig steile leercurve hebben als het om bovenstaande vaardigheden aankomt. Leren neemt dan veel tijd in beslag.

Spoiler 2: Innovatie is niet instrumenteel in te richten. Dus begin alsjeblieft niet aan een checklist waar je, indien je alle 10 to-do’s hebt afgevinkt, aan het innoveren bent. En dat zie ik jammer genoeg toch vaker dan ik zou willen. ‘Ik heb vijf inwoners gesproken. Wat is nu de volgende stap, Sandi?'

Het verschil tussen innoveren met en zonder emotionele binding, begrip, intrinsieke overtuiging is het verschil tussen praten over een gehandicapt persoon en een dag zelf als gehandicapte door het leven gaan. De kaart is immers niet het gebied. Praten over de andere of samen doen met de ander, dat is een wereld van verschil!

Hoe groot is de kans dat - in de organisatie waar scrum wordt omarmt maar waar geen emotionele binding of intrinsieke motivatie is om te innoveren voor de klant - het daadwerkelijk nieuwe oplossingen zal opleveren? De waarde van scrum, evenals elke andere tool, wordt vooral   bepaald door de kwaliteit van de interactie tussen de burger en de ambtenaar, ook in de ontwerpfase! Een groot deel van de mensen op de werkvloer wil graag, maar hebben het volgende nodig:

• Vertrouwen in zichzelf en inzicht dat ze in staat zijn om creatief te zijn en daarmee van waarde kunnen zijn voor de medemens.

• Ruimte van het management

• Een veilige omgeving waar veel mag (lab-idee). Een oase binnen 'the system'.

• Retegoede begeleiding

• Verantwoordelijkheid. Eigenaarschap bij de medewerkers op een manier dat ze dat fijn vinden.

Innoveren tussen 16-17 uur op een woensdagmiddag, zonder begeleiding, zonder inspiratie, zonder plezier, zonder klantcontact en zonder opvolging is weinig zinvol. 

En als we niet uitkijken vliegt deze ‘hype’ ook zo over. Voor je het weet is innovatie ook een besmet woord en dat mogen we eigenlijk niet laten gebeuren. Deze tijd vraagt meer dan ooit naar nieuwe en andere oplossingen en dus andere organiseer-processen.

NB: Sandi's vrouw Paula vond deze blog op zijn laptop. Deze tekst is derhalve postuum bijna een jaar na Sandi's overlijden hier geplaatst.