Decretionair Leiderschap
Gepubliceerd door Jaap Peters op 4 februari 2025
De wereld heeft in Donald Trump een schoolvoorbeeld van wat ik 'Decretionair Leiderschap' zou willen noemen: een vorm van leiderschap waarin de vernietiging van orde en structuur geen toevalligheid is, maar een doel op zich. Zo snel als mogelijk overal chaos creëren. Waar traditioneel leiderschap streeft naar stabiliteit, visie en het bouwen van bruggen, draait decretionair leiderschap om het opblazen van de fundamenten van een samenleving. Het is de kunst van ontwrichting als krachtig middel, verpakt in de gouden façade van zelfverheerlijking.
Trump, de meester van deze kunst, laat de wereld zien hoe je het systeem van binnenuit kunt saboteren. Bureaucratie? Onnodig gedoe. Wetenschappelijke feiten? Een kwestie van persoonlijke interpretatie. Vertrouwen in instituten? Een achterhaald concept. Zijn leiderschap is niet gericht op het navigeren m.b.t. complexe vraagstukken, maar op het cultiveren van chaos als strategie. Decretionair leiderschap leeft van schijn, van de rook en spiegels die doen lijken alsof de wereld draait op persoonlijke charisma in plaats van een functionerend systeem.
Waarom werkt dit? Simpel: chaos is aantrekkelijk. Het is spectaculair, onvoorspelbaar, en het verleidt met de belofte dat alles mogelijk is. Trump verkoopt het idee dat de traditionele spelregels niet langer nodig zijn. Diplomatie? Een tweet via X volstaat. Samenwerking? Zwakte. Elke crisis – vaak door hemzelf veroorzaakt – wordt een podium waarop hij zijn rol als anti-held kan perfectioneren.
Maar laten we eerlijk zijn: decretionair leiderschap is niet beperkt tot Trump. Hij is slechts het flamboyante symptoom van een bredere trend waarin leiders falen om verantwoordelijkheid te nemen en in plaats daarvan kiezen voor de makkelijke weg van afbraak. In een wereld waar institutioneel vertrouwen al wankel was, toont Trump hoe je dat wankelen kunt uitbuiten en verder versnellen. Het doet er niet toe of het gaat om klimaatverandering, pandemiebestrijding of buitenlandse politiek: elk probleem wordt een kans om chaos te cultiveren, een show op te voeren en vervolgens met de vinger naar de ander te wijzen.
De gevaarlijkste paradox van decretionair leiderschap is dat het zijn eigen succes vernietigt. De fans juichen, maar de grond onder hun voeten verdwijnt. De economie hapert, het vertrouwen in democratische processen verdwijnt, en zelfs de meest trouwe aanhangers worden langzaam slachtoffers van de chaos die ze ooit bewonderden.
Misschien is dat de les van het tijdperk Trump. Decretionair leiderschap lijkt aantrekkelijk – een snelweg zonder regels - bestuurd door een coureur die op adrenaline rijdt. Maar vroeg of laat crashen we allemaal, en de brokstukken die achterblijven zijn ons collectieve erfgoed. Instituten, normen, en waarden hebben tijd nodig om opgebouwd te worden, maar slechts een oogwenk om vernietigd te worden.
De vraag die we onszelf moeten stellen is simpel: willen we leiders die opbouwen of leiders die vernietigen? Want in een wereld van decretionair leiderschap wint niemand, behalve misschien de man aan het stuur, totdat hij zelf in de afgrond rijdt.