In 500 woorden: wat is Rijnlands organiseren?

Organisaties kun je geen hand geven. Ze zijn een gedachteconstruct. Dat construct dichten we allerlei bijzondere eigenschappen toe. Juridisch gezien praten zelfs over een rechts-persoon. Zie jij jezelf als gereedschap (human resource) van zo'n organisatie en kom je daar tijd voor geld ruilen? Of zie jij de organisatie als jouw gereedschap om samen met je collega's een doel te bereiken? Werk je bij Artsen zonder Grenzen of ben je een arts zonder grenzen? Een bakker ziet de bakkerij als zijn gereedschap, een tandarts ziet de praktijk als zijn gereedschap. Een kok ziet de keuken als zijn gereedschap. Rijnlanders zien organisaties als hun gereedschap om samen een doel te bereiken. Rijnlandse organisaties zijn zo ingericht dat ze ten dienste staan van de vakmensen in de voorste linie, alle andere afdelingen ondersteunen dat. Denk even aan de zorgsector vanaf de coronacrisis.

Het gebeurt voordat je het in de gaten hebt. Ga je bij McDonalds solliciteren als weekendkracht dan gedraag je je al snel in de rol van: 'Zeg maar wat ik moet doen?' En 'het Hoofd', je manager, geeft zonder problemen aan wat 'de handjes' vervolgens moeten doen en wijst je waarschijnlijk op het procedurehandboek. 'Don't think for yourself' is een belangrijke competentie.

Stel je bent een kapper met een beroepsopleiding. Je solliciteert en je wordt aangenomen. Je weet wat de bedoeling is en je vraagt je niet af 'Wat zou ik in hemelsnaam met zo'n schaar moeten doen'. En wat is precies de missie van deze kapperszaak? Wat the fuck zou hier 'the Why' zijn? Waartoe is een kapper op Aarde? Eerst even Sinek er op nalezen. 

Zowel bij McDonalds als bij een kapperszaak doen deze problemen zich niet voor. Gelukkig maar, ... de meeste mensen gebruiken hun gezond verstand en ze deugen ook nog volgens Rutger Bregman. De discussies over 'Rijnlands versus Angelsaksisch' doen zich met name voor als in de voorste linie musici met een conservatorium-opleiding spelen die aangestuurd worden zoals de muzikanten van het Jostibandorkest. Daar komt dan ook het boek van Mathieu Weggeman vandaan: 'Leidinggeven aan professionals? Niet doen!' Bijna 2.000 dagen in de Managementboeken Top-100, dat zegt genoeg. Zie onder dit artikel het filmpje op YouTube: de wijze waarop dirigent Leonard Bernstein leiding geeft aan zijn orkest. 

Nederlandse organisatie-denkers als Adriaan Bekman, Jaap Boonstra, Leon de Caluwé, Thijs Homan, Joseph Kessels, Joop Swieringa, Hans Vermaak, Andre Wierdsma en Rob Zuijderhoudt wezen al vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw op een ontwikkeling van organisaties naar meer horizontaal gerichte (gelijkwaardige) perspectieven met de nadruk op een gemeenschappelijke betekenisgeving, co-creatie en het faciliteren van leerprocessen. Daarbij zie je dan de rollen van bestuurders (directeuren), managers (coaches), stafdiensten (ondersteunende diensten) en de werkvloer (voorste linie) veranderen. Evenals de naamgeving.

Als je nog niets te binnen schiet? Denk even aan Buurtzorg (bestaat sinds 2006, inmiddels 15.000 medewerkers): geen managers, geen stafdiensten, geen planning & control-cyclus, geen organigram, nog nooit een reorganisatie en niets over 'the why' op hun website. Het geheim? Vakmensen in the lead. Dat noemen we in heel Europa sinds 1991 'Rijnlands'. Het is geen geloof of sekte. Het is gezond verstand zoals het vooral in het strroomgebied van de Rijn kennelijk veel voorkomt met uitlopers naar Scandinavië. Het 2e filmpje is een legendarische stukje uit de film Bohemian Rapsody (2018) waarbij de band Queen met de directeur van de platenmaatschappij discussieert over de kwaliteit en de lengte van het nummer.